Janneke zoekt..: september 2010

Als je bezig bent met een literatuuronderzoek voor een (systematic) review of meta-analyse is het tegengaan van Publication bias een belangrijke reden om op zoek te gaan naar grijze literatuur (Hopewell et al. 2007).

“Information produced on all levels of government, academics, business and industry in electronic and print formats not controlled by commercial publishing i.e. where publishing is not the primary activity of the producing body.” Grey Literature International Steering Committee

De definitie van grijze literatuur is erg breed, en op een systematische manier zoeken naar grijze literatuur is erg lastig. Onder grijze literatuur vallen onder andere beleidsdocumenten, working papers, proefschriften, bibliografieen, conference proceedings en powerpoint presentaties (zie Benzies et al, 2006 voor meer). Maar voor deze blogpost beperk ik me vooral tot het beschrijven van een aantal handvaten voor het vinden van ongepubliceerd onderzoek binnen de gedragswetenschap (psychologie en pedagodiek). Dat komt in de praktijk meestal neer op proefschriften en working papers.

Hoe zoek je dan?
Ik vermoed dat de meest gangbare manier om ongepubliceerd onderzoek te vinden, het aanschrijven van vakgenoten is. Zeker als je zelf een wetenschapper bent. Je weet meestal wie onderzoek doet in jouw veld en je kent elkaar vaak informeel via conferenties etc.

Je weet wat je zoekt
Als bibliotheekpersoneel krijgen we meestal te maken met wetenschappers die al een referentie hebben uit een database als PsycINFO of uit de literatuurlijst van een artikel. Enkele tips:

- In geval van proefschriften vind je vaak meer met behulp van Google dan met Google Scholar (zie kader)
- Zoek de homepage van de auteur. Veel auteurs zetten hun werk op hun eigen website
    => combineer de auteursnaam met zoektermen als university, homepage of publications
- Beperk je tot academische websites
    => Amerikaanse of Britse publicatie? Combineer je zoekopdracht in google met het zoekcommando site:edu of site:ac.uk
    => Als je weet welke universiteit de auteur nu werkt of gewerkt heeft, breid de URL dan uit; bijv. cam.ac.uk of harvard.edu
    => dit kan ook met de advanced search van Google met behulp van de 'Search within a site or domain' optie
- Repositories. Steeds meer wetenschappers zetten hun werk in de repository van hun universiteit en zeker bij proefschriften is het vaak zelfs verplicht. Zoek de website van de universiteit(sbibliotheek) waar de auteur nu werkt of werkte ten tijde van de publicatie en ga daar op zoek naar de repository.
- lukt bovenstaande niet, kijk dan in Picarta of de publicatie in Nederland aanwezig is en vraag het aan via Interbibliothecair Leenverkeer (IBL). Aanvragen uit het buitenland gaat ook, dit gaat buiten Picarta om. Hou er rekening mee dat hier enige tijd overheen gaat en dat het niet goedkoop is (ca. 40 euro).

Het diepe web
Om goed te kunnen zoeken naar grijze literatuur helpt het als je iets snapt van het diepe web (<= leestip!).
Heel kort door de bocht (!) komt het ongeveer hier op neer;

Zoekmachines als Google gebruiken robots om het web te 'crawlen' en deze robots hebben moeite met het indexeren van pdf documenten, het gangbare format voor wetenschappelijk publicaties, en als het al gevonden wordt, dan nog zal wetenschappelijke content niet noodzakelijk het hoogst eindigen in een ranking.

Google Scholar is een zoekmachine die wel zoekt in een deel van dit diepe web. Google heeft de gegevens van wetenschappelijke publicaties van uitgevers gekregen en gebruikt deze informatie (en de referenties in de artikelen) voor Google Scholar. Op zich kan je wel grijze literatuur vinden in Google Scholar, maar ongepubliceerde werken vallen toch een beetje tussen wal en schip omdat de uitgevers deze gegevens niet hebben. Bijvoorbeeld; een proefschrift zit lang niet altijd in Google Scholar, maar is moeilijk te vinden met een gewone zoekmachine als Google.

Zoeken naar een onderwerp

Uiteraard is het ook mogelijk om actief op zoek te gaan naar grijze literatuur; een selectie:

Repositories
Er zijn 2 opties waarmee je vrijwel alle repositories tegelijk kunt doorzoeken:

ROAR: Registry of Open Access Repositories
Hoe: search content > vul zoektermen in
Open DOAR: The Directory of Open Access Repositories
Hoe: search repository contents > vul zoekterm in

ERIC: Naast peer-reviewed literatuur vind je in ERIC ook onderzoeksrapporten op het gebied van onderwijs, verzameld door het Department of Education's Educational Resources Information Clearinghouse (ERIC). Als je op zoek bent naar proefschriften beperk je je zoekopdracht met behulp van een van de volgende 'publication types' (pt):
* dissertations theses
* dissertations theses doctoral dissertations
* dissertations theses masters theses
* dissertations theses practicum papers
PsycINFO: In PsycINFO vind je een selectie uit Dissertation Abstracts International (A en B) beperk je zoektocht met behulp van de limit publication type tot 'Dissertation abstracts'.

=> Voor zowel PsycINFO als ERIC geldt dat de proefschriften lang niet altijd gelinkt worden naar een online exemplaar; dat wil niet zeggen dat het niet online staat (zie dan de tips boven het kader).

Picarta: Picarta bevat naast alle proefschriften die aanwezig zijn in Nederlandse bibliotheken, ook veel onderzoeksrapporten en artikelen uit vakbladen.
Narcis: Narcis bevat artikelen en proefschriften van Nederlandse onderzoekers. Een groot gedeelte hiervan is online beschikbaar.
PQDT open access: Proquest Dissertations and Theses
Nederlands Jeugd Instituut
SSRN: Social science research network voor working papers.
Cogprints: Online archief voor literatuur op het gebied van cognitieve wetenschap
Education-line: britse grijze literatuur op gebied van onderwijs
Zie verder: UBA website; Hoe vind ik.. proefschriften